Ο ΠΑΠΠΟΥΣ

Όταν ρώταγαν τον παππού: "Που πας μπάρμπα-Γιάννη" εκείνος απαντούσε:"Πάω ν΄αρμέξω το γαιδούρι". Έιχε δύο γαιδουράκια ωραία και ζωηρά για τις ανάγκες του σπιτιού που ήταν απαραίτητα την εποχή εκείνη όπως είναι τα αυτοκίνητα σήμερα.Τον ρωτούσαν: " μπάρμπα-Γιάννη τι έφαγες σήμερα" κι εκείνος απαντούσε: "Ποντικάκια κοκκινιστά, καπαμά μακαρουνάδα, κορέους πλακί, νερόβραστες ψείρες ρηγανάτες και φορδακάδες(βατραχάκια) στη σούβλα.Ελεγε καί διάφορα ποιηματάκια.

Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Ο παππούς ήταν πρόσφυγας από τό Κορδελιό της Σμυρνης γι'αυτό τόν έλεγαν καί Σμερναίο.Tήν Kαθαρή Δευτέρα λοιπόν το εθιμο τού χωριού ήταν καί είναι νά μουτζουρωνόμαστε.Πηγαίναμε στά σπίτια καί ευχόμασταν για χρόνια πολλά και ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ.Οι νοικοκυρές κέρναγαν τά νηστίσιμα όπως ψωμί, ελιές, κρεμμύδι στουμπισμένο, κρασί ντόπιο καί οτι αλλο μπορούσε νά βρεθή τά παλιά δύστυχα χρόνια. Η παρέα πού μουτζουρωνόντουσαν στήν αρχή ηταν 5-6άτομα.Όταν πήγαιναν από τό ενα σπίτι στό άλλο τραγουδώντας γελώντας γεμάτοι κέφι καί ζωηράδα όποιον συναντούσαν στό δρόμο τόν μουτζουρωναν και ήταν υποχρεομένος νά τούς ακολουθήση.Μαζί ηταν καί ο παππούς.Τή μουτζούρα τήν έπερναν από τούς φούρνους πού ζύμωναν οι φτωχιές νοικοκυρές τήν εποχή εκείνη.Ο παππούς ήταν καλαμπουρτζής καί ήξερε και πολλά ποιηματάκια. Τον μουτζουρωναν μέ μουτζούρα από τό τηγάνι.Ολο του το μέτωπο ήταν κατάμαυρο μόνο οι κόρες τών ματιών ξεχωριζαν.Τού φορούσαν μία σιδεροστιά στό κεφάλι καί γυρω-γυρω έδεναν σερπαντίνες .Οταν πηγαίναν στά σπίτια και έως οτου ή νοικοκυρά φέρει τά κεράσματα ο παππούς ανέβαινε στό ψηλότερο σημείο τής κάθε αυλής καί παρίστανε το Χόντζα. Ολη η παρέα έκανε ησυχία καί σταυροκοπιόταν.Η διασκέδαση αυτή κρατούσε μέχρι τίςνυχτερινές ώρες με τραγούδια και χορό.Τό χωριό μας αριθμούσε τότε γύρω στίς 150 οικογένειες.Του παππούτου άρεσε το κοκκινέλι(κρασί)και με την παρέα που καθότανε καλαμπούριζε και τον αγαπούσαν όλοι.Λόγω φτώχειας του δίνανε και τσιγάρα όσοι είχαν.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΑΙΝΑΣ

ΤΟ ΣΛΟΓΚΑΝ ΤΟΥ ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΗ "ΝΑ ΘΥΜΗΘΟΥΝ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ" Πρίν πέντε δεκαετίες καί βάλε, πού έβρεχε αρκετά καί τά νερά δέν μπορούσε νά τά μαζέψει όλα η ανεξερεύνητη καταβόθρα στή Λούτσα, είχε σχηματιστεί ένας ξεροπόταμος καί υπάρχει ακόμα αλλά τροποποιημένος πού χ ωρίζει τήν περιοχή Κολωνάκι τών Τσιταλίων από τό άλλο χωριό.Ο ποταμός αυτός είχε τρία γεφύρια πού τά ονομάζαμε : το γεφύρι τούΛΑΛΟΥΔΑ τό γεφύρι τής ΑΡΓΥΡΕΝΑΣ και τό γεφύρι τού ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΥ.Αυτά τά ονόμαζαν έτσι γιατί τά σπίτια τους είναι εκεί κοντά. Σήμερα ο ξεροπόταμος είναι σκεπασμένος καί έχει γίνει δρόμος. Τό δεύτερο γεφύρι τού ξεροπόταμου ήταν τό γεφύρι τής ΑΡΓΥΡΕΝΑΣ.(βλέπε φωτογραφία).Γιά να κυκλοφορήσε ο κόσμος στήν αρχή τό γεφύρι ήταν ξύλινο κατόπιν τό εφτιαξαν πέτρινο θολωτό οι μαστόροι τού χωριούτής εποχής εκείνης,μέ τήν τεχνική τους καί τό μεράκι τους όπως καί τά άλλα γεφύρια καί τώρα είναι σκεπασμένο μέ τό υλικό τής σύγχρονηςεποχής τό τσιμέντο.Αυτό ήταν τό γεφύρι της ΑΡΓΥΡΕΝΑΣ. Τό γεφύρι βρισκότανε νοτιοανατολικά τού κοινοτικού γραφείου.Οι μαστόροι τής εποχής καί οί εργάτες που δούλευαν δέν πληρωνόντουσαν. Επειδή η κοινότητα δέν είχε πόρους είχαν συμφωνήσει νά δουλεύουν έξι μέρες τό χρόνο γιά τό χωριό καί τήν ονόμαζαν ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Ηταν υποχρεωτική.Οσοι ήταν από είκοσι χρονών καί πάνω μέχρι εξήντα καί αρτιμελείς φυσικά έπρεπε νά πάνε νά κλείσουν τήν προσωπική τους εργασία.ΣΧΟΛΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΟΛΑ ΔΕΚΤΑ.

ΤΣΟΥΝΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Γιά νά θυμηθούν οι μεγάλοι καί νά μάθουν οι μικροί. Τά παιχνίδια πρίν από έξι δεκαετίες καί βάλε ήταν πολλά καί διάφορα. Θά αναφέρω ορισμένα από αυτά πού θυμάμαι τής εποχής εκείνης: 1. Τό ΤΣΟΥΝΙ:Τό παιχνίδι αυτό παιζόταν από δύο άτομα η δύο ομάδες. Είχαν δύο ξύλα, τό ένα μακρύ ίσιο, περίπου ένα μέτρο, λίγο χοντρό καί τό άλλο, μικρό, περίπου τριάντα πόντους στραβό καίφτιάχνοντας ένα κύκλο στο χώμα.Τό παιγνίδι παιζόταν ώς εξής: Οί ομάδες γιά νά μήν μαλώνουν ποιά θά παίξη πρώτη, μέτραγαν τά πόδια, δηλαδή οί αρχηγοί τών ομάδων απομακρύνοντο περίπου τρία μέτρα ο έναςαπό τόνάλλον καί τήν απόσταση πού τούς χώριζε τήν κάλυπταν μέχρι νά συναντηθούν μετρώντας εναλλάξ μέ τά παπούτσια τους καί όποιος πατούσε τό παπούτσι του άλλου αυτός έπαιζε πρώτος. Αφού όριζαν τούς κανόνες τού παιγνιδιού ,άρχιζαν ως εξής: αυτός πού θά έπαιζε πρώτος θά έμπαινε μέσα στό κύκλο, κρατώντας τά δύο ξύλα θά πρόσπαθούσε νά χτυπήση μέ τό μεγάλο ξύλο τό μικρό και νά τό πετάξη όσο μακριά μπορούσε. Η άλλη παρέα πού ήταν απέναντί του σέ απόσταση από πέντε μέτρα καί πάνω από τόν κύκλο, θά προσπαθούσε νά πιάση τό μικρό ξύλο στόν αέρα γιά νά χάση ο αντιπάλος. Εάν τό έπιαναν, αυτός πού ήταν μέσα στό κύκλο λέγαμε ότι [κάηκε] καί έβγαινε από τό κύκλο καί συνέχιζε ο άλλος τής παρέας. Εάν όμως δέν τό έπιαναν καί ακουμπούσε κάτω στή γή λέγαμε [πήρε χώμα] Τώρα η αντίπαλη ομάδα έπαιρνε τό ξύλο από τό σημείο πού σταματούσε καί ήταν υποχρεωμένη νά τό βάλη μέσα στό κύκλο γιά νά [κάψη] τον αντίπαλο.Εάν τό μικρό ξύλο πού πέταγε η αντίπαλη ομάδα έμπαινε μέσα στό κύκλο τότε ο παίχτηςπού ήταν μέσα στό κύκλο έχανε, εάν όμως το χτυπούσε μέ τό μεγάλο ξύλο καί απομακρινόταν, καί δέν έμπαινε μέσα τότε ο παίκτης μέ τό μεγάλο ξύλο πήγαινε καί τό βάραγε στήν άκρη γιά νά σηκωθή νά τό χτυπήση καί νά τό απομακρύνη όσο τό δυνατό περισσότερο από τόν κύκλο.Τό χτυπούσε τρείς φορές.Τοτέ άρχιζε νά μετράει τήν απόσταση από τό μικρό ξύλο μέχρι τόν κύκλο μέ τό μεγάλο ξύλο. Εάν η απόσταση από τό μικρό μέχρι τόν κύκλο ήταν μικρότερη από τό μεγάλο ξύλο πάλι έχανε αυτός πού προσπαθούσε νά τό απομακρίνη. Κέρδιζε αυτός πού είχε τούς περισσότερους πόντους. (ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ).

ΑΜΠΑΡΑ Η ΑΜΠΑΡΙΖΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Ομαδικό παιχνίδι. Τό παιχνίδι παιζότανε από δύο ομάδες. Η κάθε ομάδα αποτελούνταν από πέντε άτομα καί πάνω γιά νά περνάη η ώρα και νά έχη ενδιαφέρον τό παιχνίδι. Από κάθε ομάδα ο πιό δυνατός οριζόταν αρχηγός καί προσπαθουσε νά διαλέξει τούς πιο δυνάτους συμπαίχτες. Οί δύο αρχηγοί γιά νά διαλέξουν τούς συμπαίχτες τους, έκαναν ότι καί στά άλλα παιχνίδια μετρούσαν μέ τά πόδια. Απομακρίνονταν τρία μέτρα περίπου ο ένας από τόν άλλον καί μετρώντας μέ τά πόδια τους εναλλάξ οποιος πατούσε τό πόδι του άλλου εκείνος ειχε το δικαίωμα νά διαλέξη τόν πρώτο συμπαίχτη καί μέτα ο άλλος αρχηγός καί ούτω καθ'εξής(Τήν εποχή εκείνη λόγω φτώχειας δέν φορούσαν παπούτσια οί περισσότεροι γι'αυτό εγραψα ότι μετρούσαν με τά πόδια.)Αφού λοιπόν οι αρχηγοί διάλεγαν τούς παίχτες, η κάθε ομαδα έπαιρνε καί τήν ανάλογη θέση, δηλαδή, απομακρίνοταν η μια από την αλλη περίπου είκοσι μέ τριάντα μέτρα καί οί παίχτες τής κάθε ομάδας πιανόταν χέρι-χέρι σφικτά καί έφτιαχναν μία αλυσίδα. Σέ απόσταση πέντε μέ έξι μέτρα μπροστά από κάθε ομάδα υπήρχε μία γραμμή. Όταν τελείωναν οί ορισμοί τού παιχνιδιού,οί αρχηγοί συμφωνούσαν ποιά ομάδα θά παίξη πρώτη. Οί κανόνες τού παιχνιδιού ήταν οί εξής: Η κάθε ομάδα προσπαθούσε νά πάρη τούς παίχτες τής άλλης ομάδας γιά νά κερδίση.Γιά νά πάρη τούς παίχτες όμωςέπρεπε νά φύγη ένας παίχτης από τήν γραμμή πού ειχαν χαράξη, τρεχοντας νά παη στην αντιπαλη ομάδα καί νά <<κοψη>> την αλυσίδα πού ειχε φτιάξη η αλλη ομάδα.Αν εκοβε τήν αλυσίδα έπαιρνε έναν παιχτη καί τόν πηγαινε στήν ομαδα του εάν όμως δέν εκοβε τήν αλυσιδα παρεμενε στην αντιπαλη ομαδα.
Αυτο ομως δέν ήταν ευκολο γιατί ενδιαμεσα των δυο γραμμων τον κυνηγούσε ενας αντιπαλος παιχτης καί αν τον επιανε τον πηγαινε στήν ομάδα του. Ο αρχηγος τής ομάδας, έλεγε σέ έναν συμπαίχτη του νά τρέξη στήν αλλη ομάδα, γιά νά <<κόψη >>τήν αλυσίδα τών παιχτών τής αντιπαλης ομάδας.Οποια ομάδα συγκέντρωνε τούς παίχτες τής αντίπαλης ομαδας αυτή κερδιζε. ΔΙΩΡΘΟΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΕΚΤΕΣ.

ΚΕΡΑΜΥΔΑΚΙΑ

Ποιός από τούς μεγάλους σέ ηλικία, δέν νοσταλγεί τήν εποχή εκείνη πού παίζαμε τά "ΚΕΡΑΜΥΔΑΚΙΑ".Τό παιχνίδι όπως καί τά περισότερα παιχνίδια ήταν ομαδικό. Τό αποτελούσαν δύο ομάδες από πέντε άτομα καί πάνω η κάθε ομάδα. Γιά νά γίνουν οί ομάδες τά άτομα πού θά παίζανε όριζαν δύο αρχηγούς.Ο κάθε αρχηγος διάλεγε τούς πιό δυνατούς παίχτες. Οί παίχτες εδιαλέγοντο εκ περιτροπής.Γιά νά διαλέξη τούς παίχτες ό κάθε αρχηγός έπρεπε νά βαλουν τά πόδια όπως λέγαμε την εποχή εκείνη, δηλαδή από μιά απόσταση πού όριζαν γύρω στά τρία μέτρα ό ένας από τόναλλον μετρούσαν μέ τά πόδια καί όποιος πάταγε τό πόδι τού άλλου, είχε τό δικαίωμα νά διαλέξη πρώτος τόν πρώτο του συμπαίχτη καί μετά ό άλλος αρχηγός. Ετσι φτιαχνόντουσαν οί ομάδες σέ όλα τά παιχνίδια τής εποχής εκείνης. Τό παιχνίδι γιά νά παιχτή χρειαζότανε ένα τόπι στό μέγεθος γροθιάς καί περίπου δέκα μέ δώδεκα κεραμύδια σπασμένα διαφόρων διαστάσεων μικρά(μικρότερα από τήν παλάμη μας τής εποχής εκείνης. Τό τόπι της εποχής εκείνης ήταν πάνινο.Παίρναμε τά μπαλώματα τών μανάδων μας, πού ήθελαν νά κολήσουν(ράψουν)τήν εποχή εκείνη στά σχισμένα ρούχα, τά φτιάχναμε στρογγυλά όσο μπορούσαμε, τά δέναμε μέ ένα σπάγγο καί ήταν έτοιμο τό τόπι μας. Τά κεραμυδάκια τά βρίσκαμε στά ρέματα. Οπως σέ κάθε παιχνίδι υπάρχουν κανονισμοί έτσι καί σέ αυτό,πού είναι οί εξής: Παίρναμε τά κεραμυδάκια τά βάζαμε τό ένα επάνω στό άλλο, ή μία ομάδα καί η άλλη ομάδα μέ τό τόπι της εποχής από μιά απόσταση πού όριζαν μαζί οί δύο ομάδες έπρεπε νά ρίξη τά κεραμυδάκια.Αυτή η ομάδα πού τά έριχνε (γκούρλιζε)έπρεπε νά τά ξαναβάλη στήν θέση τους. Αυτό δέν ήταν εύκολο διότι ηάλλη ομάδα, έπερνε τό τόπι καί προσπαθούσε νά χτυπήση(κάψη) έναν αντίπαλο.Εάν δέν τούς χτυπούσε όλους καί προλάβεναν καί βάζανε τά κεραμυδάκια τό ένα πάνω στό άλλο,πάλι πηγαίναν στή γραμήκαί προσπαθούσαν νά τά ρίξουν.Εάντούς χτυπούσαν όλους μέ τόπι η δέν τά εριχναν πήγαινε ηάλλη ομάδα στή γραμμή καί έπαιζε.Τό παιχνίδι καί οί φωνές σταματούσαν όταν χτυπούσε τό κουδούνι ο δάσκαλος.Στό σχολείο παιζόντουσαν τά περισσότερα παιχνίδια.Τά παιχνίδια παιζόντουσαν στό σχολείο γιατί κάναμε μάθημα πρωί καί απόγευμα. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΕΚΤΑ.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΓΟΥΤΣ

Τό σλόγκαν τού Τσιταλιώτη.ΝΑ ΘΥΜΗΘΟΥΝ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ.Ενα από τά παιχνίδια τής εποχής εκείνης (εξηκονταετία καί βάλε) ήταν καί τό ΓΟΥΤΣ.Τό ονομά του πώς προήλθε δέν ξέρω.Οταν χτύπαγε η καμπάνα μέ τόν ξεχωριστό τρόπο γιάτό σχολείο, μαζευόμασταν στό προαύλιο μέχρι νά χτυπησει τό κουδούνι παίζαμε μεταξύ τών άλλων παιχνιδιων καί τό γούτς.Γιά νά παιζότανε τό παιχνίδι φτιάχναμε στό προαύλιο τού σχολείου έναν κύκλο περίπου 2 μέτρα διάμετρος,ένα τενεκαδάκι απο τοματοπολτό τής εποχής εκείνης καί όσα ατομα παίζαμε,κρατούσαμε από ένα μπαστούνι περίπου ένα μέτρο. Τό παιχνίδι παιζότανε από 4 άτομα καί πλέον.Στήν περιφερεια τού κύκλου ανοίγαμε γουβίτσες όσα ατομα παίζαμε, καί μία γουβίτσα στό κέντρο τού κύκλου πού τοποθετούσαμε τό τενεκαδάκι.Εάν στήν παρέα παίζαμε πέντε άτομα τά τέσσερα είμασταν στήν περιφέρεια τού κύκλου καίείχαμε βάλει τήν μία άκρη του μπαστουνιού στίς γουβίτσες πού είχουμε ανοίξει καί τό πέμπτο στό κέντρο τού κύκλου.Στό κέντρο τού κύκλου ήταν ο τιμωρημένος τής παρέας. Αρχίζει τό παιχνίδι.Ενας από τούς παίχτες τής περιφέρειας τού κύκλου,μέ τό μπαστούνι του χτυπούσε τό τενεκαδάκι πού ήταν τοποθετημένο στό κέντρο τού κύκλου όσο πιό μακρυά μπορούσε από τόν κύκλο.Ο τιμωρημένος τής παρέας ήταν υποχρεωμένος μέ τό μπαστούνι του νά τό φέρει πάλι στό κέντρο τού κύκλου.Αυτό δέν ήταν εύκολο διότι πλησιάζοντας στον κύκλο όποιος παίχτης μπορούσε χτυπούσε τό τενεκαδάκι νά μήν μπεί στόν κύκλο. Ο παιχτης πού θά χτυπούσε τό τενεκαδάκι έπρεπε νά βάλει αμέσως τό μπαστούνι του πάλι στή γουβίτσα.Εάν δέν προλάβαινε νά βάλει τήν άκρη τού μπαστουνιού του στή γουβίτσα καί τήν έβαζε ο τιμωρημένος τής παρέας,έπαιρνε αυτός τήν θέση τού τιμωρημένου τής παρέας.Εάν τώρα τό έφερνε στό κέντρο οί παίχτες τής περιφέρειας τού κύκλου ήταν υποχρεωμένοι νά αλλάξουν θέσεις.Οποιος παίχτης δέν προλάβαινε νά βάλει τό μπαστούνι του στή γουβίτσα καί την έβαζε ο τιμωρημένος τής παρέας επαιρνε τήν θέση του.ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΕΚΤΑ.

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΟΥ ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΗ

Ορισμένοι τούτη τήν εποχή πού ζούμε δέν σέβονται τόν κόπο καί τήν ταλαιπωρία τών άλλων.Στό προάυλιο τού Δημοτικού μας Σχολείου πρίν από εβδομηντα καί πλέον χρόνια κάποιοι κουράστηκαν να φυτέψουν τά πεύκα.Σέ όλους εκείνους πού κουράστηκαν καί τά φύτεψαν εκείνη τήν εποχή, κουβαλώντας τό καταλληλο χώμα από μακριά,αξίζουν συγχαρητήρια.Αυτά μεγαλωσαν μέ τήν πάροδο τού χρόνου καί τό καλοκαίρι όποιος ήθελε μικρός μεγάλος πήγαινε καί δροσιζόταν στήν πυκνή σκιά τους.Τό σχολείο εκλείσε όπως καί στά περισσότερα χωριά τής περιόχης καί έμεινε απροστάτευτο καί τά πεύκα μαζί του.Ας μού πεί κάποιος ποιός τό προστατεύει. Τό αναφέρω αυτό γιατί όποιος θέλει πηγαίνει καί αυθαιρετεί χωρίς νά δίνει λόγο πουθένα.Κάποτε ήθελαν νά φτιάξουν ένα γήπεδο ΜΠΑΣΚΕΤ καί ΒΟΛΕΥ,έκοψαν ορισμένα πεύκα τού σχολείου καί τό έφτιαξαν στό προαύλιο χώρο, δέν γνωρίζω από ποιόν αρμόδιο πήραν τήν άδεια καί εάν πήρανε. Τώρα τελευταία κατέστρεψαν τό πευκοδάσος στό πίσω μέρος τού σχολείου γιά νά φτιάξουν ένα γήπεδο πέντε επί πέντε .Γιατί τέτοια αυθαιρεσία; Υπήρχε άλλο μέρος νά γίνει μέ λιγότερα έξοδα καί χωρίς νά κασταστραφούν τά πεύκα.Ας μού πεί κάποιος ποιος έχει τό δικαίωμα νά χαλάει κάτι πού δέν είναι δικό του;Κάθε καλόπιστη κριτική δεκτή όπως πάντα.

Η ΓΕΙΩΣΗ

Τέλος τής δεκαετίας τού \'60 ήρθε η Δ.Ε.Η στά Τσιτάλια καί μάς έβαλε τα φώτα.Μέχρι τότε είχαμε τό λυχνάρι,το κλεφτοφάναρο,τη λάμπα το λουξ καί αλλα.Οταν θέλαμε νά πάμε απο τό ενα σπιτι στό άλλο καί ήταν σκοτάδι,πέρναμε ένα ξύλο (δαυλί) αναμένο στά χέρια,τό κουνάγαμε δεξιά αριστερά γιά νά ανάβει περισσότερο καί πηγαίναμε.Φυσικά να λέμε καί την αλήθεια, πεδικλωνομασταν πέφταμε καί κάτω η τσουγκράγαμε σε τοίχους όταν μάς έσβηνε το ξύλο.Ολοι οι δρόμοι τόυ χωριού ήταν με λασπόνερα καί πέτρες.Ας είναι.Ηρθαν λοιπόν τα συνεργεία καί έκαναν τις προβλεπόμενες εγκαταστάσεις καί τις τοποθετησεις των μετρητών της ΔΕΗ σέ όποιο μέρος έκριναν κατάλληλο οι τεχνίτες.Οπως ξέρουμε όλοι σε κάθε μετρητή της ΔΕΗ αντιστοιχεί καί μία γείωση.Μία γειτόνισσα λοιπον πήγε στήν άλλη νά κουβεντιάσουν καί νά πουν τά δικά τους, ένα καλοκαιριάτικο δείλι.Αφού είπαν πολλά διάφορα, της μίας γειτόνισσας τό μυαλο αρμένιζε δέν ξερω που καί λέει στην άλλη:\"ΚΑΜΑΡΙ Σ....... ΕΣΕΝΑ ΣΟΥ ΤΗΝ ΒΑΛΑΝΕ ΑΠΟ ΜΠΡΟΣΤΑ!!! ΕΝΩ ΕΜΕΝΑ ΜΟΥ ΤΗΝ ΒΑΛΑΝΕ ΑΠΟ ΠΙΣΩ\".Μήν πάει ο νούς σας στό πονηρό τήν γείωση ενοουσε.Δηλαδή της μίας γειτόνισσας ο μετρητής καί η γείωση ήταν στό πίσω μέρος του σπιτιού καί της άλλης ήταν στό εμπρός.

ΤΟ ΝΕΡΟ

Συγχαρητήρια αξίζουν σέ όλους τούς Τσιταλιώτες καί φίλους τών Τσιταλιωτών πού μέ τήν προσφορά τους συμετείχαν παλαιότερα στίς τέσσερες αποτυχημένες γεωτρήσεις γιά τήν αυτόνομη ύδρευση τού χωριού. Φυσικά παρά τίς αποτυχημένες προσπάθειες δέν απογοητεύθηκαν.Επειδή ούτε καί τά άλλα γειτονικά χωριά είχαν τρεχούμενο νερό αποφάσισαν από κοινού καί μέ τήν βοήθεια της πολιτείας νά χτυπήσουν γεωτρήσεις γιά νά υδρευθούν.Ετσι καί έγινε. Τήν δεκαετία πού διανύουμε ήρθε τό τρεχούμενο νερό στά Τσιτάλια.Παλαιότερα είχαμε στέρνες(δεξαμενές). Τό χειμώνα πού έβρεχε συγκέντρωναν τό νερό στίς στέρνες από τά κεραμυδια καί μέ αυτό πού συγκεντρωναν τό χειμώνα έπρεπε νά περάσουν όλο τό χρόνο πάντα μέ οικονομία.Δέν είχαν όμως όλα τά σπίτια στέρνες.Οσοι δέν είχαν στέρνες, κουβαλούσαν τό νερό απο τούς γειτόνους μέ τό αζημίωτο φυσικά.Πλήρωναν μέ τήν πιθαμή.Τό κουβαλούσαν μέ τίς ΤΕΣΤΕΣ(μεταλλικα δοχεία μεταφοράς νερού)καίΛΑΊΝΕΣ(χωματένια δοχεία μεταφοράς νερού).Όσοι είχαν τις στέρνες κατανάλωναν περισσότερο.Ετσι λοιπόν καί ο νοικάρης ενός σπιτιού πού είχε στέρνα κατανάλωνε αρκετό νερό.Μία γειτονισσά του, πού έπερνε καί αυτή νερό από τήν ίδια στέρνα φοβούμενη μήπως δέν φτάσει τό νερό μέχρι νά ξαναβρέξει,πήγε σέ μιά αλή γειτόνισσα καί της έκανε παράπονα καί τής λέει:Καμάρι Σ......ΑΥΤΟΣ ΧΥΝΕΙ ΠΟΛΥ ΕΓΩ Η ΚΑΨΕΡΗ ΧΥΝΩ , ΑΛΛΑ ΧΥΝΩ ΛΙΓΟ.Μήν πάει ο νούς σας στό πονηρό, γιά τό νερό έλεγε.

Η ΣΤΡΟΦΥΛΙΑ

Η ΣΤΡΟΦΥΛΙΑ

Η ΣΤΡΟΦΥΛΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ ΣΤΟ ΚΑΛΟΓΕΡΙΚΟ ΑΜΠΕΛΙ.ΚΑΠΟΤΕ ΤΑ ΣΑΡΑΝΤΑ ΣΤΡΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΝΕΝΑ ΙΧΝΟΣ ΗΤΑΝ ΑΜΠΕΛΙ.ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟ ΧΟΡΤΑΡΙΑ.ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΗΣ ΣΙΝΤΖΑΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΑΥΤΟ ΕΒΑΖΕ ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΠΟΙΟΝΤΟΥΣΑΝ.ΕΦΤΑΝΕ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΥΓΟΥ,ΤΡΥΓΑΓΑΝΕ ΠΗΓΑΙΝΑΝ ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΣΤΟ ΛΙΝΟ ΤΑ ΠΑΤΟΥΣΑΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΤΑΝΕ Ο ΜΟΥΣΤΟΣ ΣΤΟ ΠΟΛΥΜΙ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΒΑΖΑΝΕ ΣΤΑ ΒΑΡΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΦΗΝΑΝ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑ ΜΕΡΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΡΑΣΙ.ΤΑ ΔΥΣΤΥΧΑ ΕΚΕΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΦΤΙΑΧΝΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΤΟΥ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Η ΜΟΥΣΤΑΛΕΥΡΙΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΤΡΩΓΑΜΕ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΠΙΤΣΙΡΙΚΑΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΤΙΜΕΖΙ ΠΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΓΛΥΚΟ.ΤΟ ΑΓΑΠΟΥΣΑΜΕ ΚΑΙΑΥΤΟ.

ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΤΑ ΜΑΓΑΖΙΑ

ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΤΑ ΜΑΓΑΖΙΑ

ΤΟΥ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΔΕΞΙΑ ΤΟΥ ΖΑΜΠΡΑΚΟΥ

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ ΤΑ ΦΙΛΟΞΕΝΑ ΤΣΙΤΑΛΙΑ ΟΤΑΝ ΗΤΑΝ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣΑΝ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 600 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ. ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟ 1953 ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΖΟΥΣΑΝ 505 ΑΤΟΜΑ. ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΗΤΑΝ ΠΙΟ ΠΟΛΛΑ. ΑΦΟΥ ΥΠΗΡΧΑΝ ΤΟΣΑ ΑΤΟΜΑ ΘΑ ΥΠΗΡΧΑΝ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΜΑΓΑΖΙΑ .ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ ΗΤΑΝ1)ΤΟΥ ΛΑΛΟΥΔΑ ΗΤΑΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΣΤΑ ΤΣΙΤΑΛΙΑ.2)ΤΟΥ ΜΠΟΓΡΗ ΤΑΒΕΡΝΑ.3)ΤΟΥ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ΤΑΒΕΡΝΑ.4)ΤΟΥ ΓΑΛΗ ΤΑΒΕΡΝΑ 5)ΤΟΥ ΒΛΑΧΟΥ ΤΑΒΕΡΝΑ.6)ΤΟΥ ΓΚΟΛΙΟΥ ΤΑΒΕΡΝΑ.7)ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΡΕΚΗ ΤΑΒΕΡΝΑ.8)ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΡΕΚΗ ΤΑΒΕΡΝΑ .9)ΤΟΥ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΑΚΗ ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ .10)ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΑΒΕΡΝΑ.11)ΤΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΟΥΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΤΑΒΕΡΝΑ. ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΗΝ ΕΙΧΕ Ο ΤΑΚΗΣ Ο ΚΑΤΣΑΒΟΣ ΠΟΥ ΕΦΤΙΑΧΝΕ ΤΟΝ ΩΡΑΙΟ ΠΑΤΣΑ ΚΑΙ ΠΗΓΑΙΝΕ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕ ΕΝΑ ΠΙΑΤΟ ΠΑΤΣΑ ΜΙΑ ΠΑΡΕΑ ΕΠΙΝΕ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΜΙΑ ΟΚΑ ΚΡΑΣΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΚΕΙΝΗ.ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΕΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΟ ΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΤΟΥ ΤΥΡΟΚΑΜΑΡΑ.12)ΤΟΥ ΤΣΟΥΛΗ ΤΑΒΕΡΝΑ ΚΑΙ ΕΠΕΙΤΑ ΕΓΙΝΕ ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ.13)ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΤΑΒΕΡΝΑ.14)ΣΤΗΝ ΕΚΛΗΣΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΣΤΑ ΚΩΣΤΑΚΕΙΚΑ ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΤΟΥΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΥΠΗΡΧΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΚΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΩΣ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΟΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑΖΑΝ ΟΑΣΗ .14α)ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ.15)ΤΟΥ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΟΥ ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ.16)ΤΟΥ ΖΑΜΠΡΑΚΟΥ ΨΙΛΙΚΑΤΖΙΔΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΠΟΥ ΛΕΤΟΥΡΓΕΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ.17) ΤΟΥ ΞΕΝΥΧΤΗ ΤΑΒΕΡΝΑ ΠΟΥ ΛΕΤΟΥΡΓΕΙ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ.ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ.18)ΤΟΥ ΜΠΛΑΤΣΑΡΑ ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΑΝΑΒΙΚΟ . Ο ΑΚΟΥΡΑΣΤΟΣ ΜΠΑΡΜΠΑ-ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΣΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΑ. 19) Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑ ΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΣΕΙ ΠΕΛΑΤΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑ ΤΑΦΕΡΝΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΛΙΧΟΥΔΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΩΡΑΙΑ ΤΟΥ ΨΗΤΑ (ΣΧΑΡΑΣ ΚΑΙ ΣΟΥΒΛΑΣ).

Η ΛΟΥΤΣΑ

Στην είσοδο του χωριού ΤΣΙΤΑΛΙΑ Κυνουρίας υπάρχει μία στέρνα(δεξαμενή)που την λένε λούτσα. Στη στέρνα αυτή όταν έβρεχε συγκεντρωνόταν το νερό και πότιζαν τα ζώα τους οι ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΕΣ.Κατ'αρχάς η στέρνα αυτή ήταν μια απλή γούβα και δεν είχε προστατευτικά μέσα.Το νερό που συγκεντρωνόταν δεν αρκούσε να ποτίσουν τα ζώα τους οι ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΕΣ.Αποφάσισαν να μεγαλώσουν τη γούβα για να επαρκεί το νερό για όλο το χρόνο, διότι τα ζώα της παλαιάς εποχής εκείνης ήταν πολλά.Ετσι λοιπόν σιγά-σιγά με προσωπική εργασία πάντα, οι φιλότιμοι ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΕΣ μεγάλωσαν τη γούβα και την σκέπασαν. Απαγορευόταν να ποτίζουν τα μικρά ζώα πότιζαν μόνο τα χοντρά ζώα όπως τα έλεγαν οι ΤΣΙΤΑΛΙΩΤΕΣ δηλαδή τα βόγια(βόδια), τα μουλάρια, τα γαϊδούρια και τα άλογα. Οπως έχω αναφέρει και σε άλλο άρθρο τα ζώα της εποχής εκείνης ήταν αρκετά και απαραίτητα.Οσο απαραίτητο είναι το αυτοκίνητο σήμερα τόσο απαραίτητα ήταν τα ζώα της παλαιάς εποχής.Το νερό τα παλαιά χρόνια δεν επαρκούσε για όλες τις ανάγκες των κατοίκων εαν δεν έκαναν οικονομία.Φρόντιζαν με τις βροχές να συγκεντρώνουν το νερό στις στέρνες για να περάσουν όλο το χρόνο.